Op de basisschool leren we dat je alle kleuren kunt mengen uit geel, rood en blauw. Geel en blauw maakt groen, geel en rood maakt oranje, rood en blauw maakt paars. Bruin krijg je door alles door elkaar te mengen. Zwart en wit erbij en je kunt gaan schilderen, is het idee. Veel beginnende volwassen schilders zijn de lessen van de basisschool weer vergeten, dus gaan we in les 3 van de cursus voor beginners een kleurencirkel maken.

primaire kleuren

Zoals in alle gespecialiseerde vakgebieden heeft ook kunst een eigen jargon. Je zou dat totaal kunnen negeren en telkens weer omslachtig uitleggen en wijzen naar wat je bedoelt, maar het is makkelijker voor de communicatie om een paar termen je eigen te maken.

-Primaire kleuren zijn rood, geel en blauw.

-Secundaire kleuren zijn paars, groen en oranje.

-Tertiaire kleuren bevinden zich tussen de secundaire en primaire kleuren op het kleurenwiel (ik dacht dat het een mengsel van de drie primaire kleuren was, maar dat is niet zo!)

kleuren mengen

Bij het mengen van de kleuren is de oefening om stapsgewijs van geel naar rood te mengen (bijvoorbeeld). In je hoofd zie je misschien een zachte zonsondergang achtige overgang van de ene naar de andere kleur voor je, maar het kan nog lastig zijn dit met verf te realiseren. Bij het mengen met je paletmes merk je dat de ene kleur “sterker” is dan de ander, wat wil zeggen dat je er veel minder van nodig hebt. Omdat blauw sterker is dan geel doe je voor een mooie groen een beetje blauw bij veel geel. Het mengen zelf vereist een techniek waarbij je met het paletmes op het palet de twee of meer kleuren telkens door elkaar smeert, zonder alles over het hele palet uit te smeren.

alle kleuren?

Met een willekeurige set rood, blauw en geel kun je helaas niet alle kleuren mengen, jammer dan basisschool kinderen! In de drukwereld wordt gewerkt met 4 kleuren: cyaan, magenta, geel en zwart. Daarmee kunnen ze (bijna) alle kleuren drukken. Dit zijn echter hele specifieke types van blauw, geel en rood. Magenta bijvoorbeeld lijkt meer op een fel roze dan op het archetypische brandweerrood. Wanneer je naar de winkel gaat om olieverf te kopen en je wilt met een beperkt aantal tubes starten, koop dan zes primaire kleuren in plaats van 3. Plus een heel donkerbruin en een wit. Je boodschappenlijstje:

-citroengeel

-warmgeel

-(donker)roze rood

-brandweer rood

-ultramarijn blauw

-pruissisch blauw

-rauwe omber (donkerbruin)

-titanium wit

Je zult zien dat als je paars probeert te mengen met een brandweerrood en een pruissisch blauw, het resultaat er meer als aubergine uitziet. Terwijl ultramarijnblauw en rozerood prachtig paars wordt. In deze schilderles voor beginners moet er vooral veel uitgeprobeerd worden, want geen enkele kleur is “verkeerd”. Wanneer je een stilleven met aubergines schildert heb je geen perfect paars nodig, maar juist die bruinige kleur, en dan weet je nu welke kleuren je nodig hebt.

complementaire kleuren

Complementaire kleurenparen zijn sets van 2 kleuren die tegenover elkaar liggen op de kleurencirkel:

-geel en paars

-rood en groen

-blauw en oranje

Deze kleuren naast elkaar gaan zinderen, het oog weet niet goed wat dichtbij en ver weg is. Wil je de aandacht in je schilderij naar één bepaald gebied leiden, dan kun je gebruik maken van het effect van een complementair kleurenpaar. Overdrijf je het dan krijg je een schreeuwerig schilderij waar geen enkele diepte in zit.

vrijheid in kleurgebruik

Het staat je vrij om een landschap te schilderen met alleen maar rood en blauw, of een stilleven met rode bananen. Monet zag tegen het einde van zijn leven steeds slechter, en gebruikte daardoor méér rood, de enige kleur die hij nog goed zag. Vincent van Gogh schilderde schaduwen blauw en korenvelden fel geel, hij overdreef de kleur die hij ervoer als hij naar de wereld keek. André Derain maakte het nog een stukje bonter en schilderde 30 schilderijen van Londen in knallend ultramarijn, magenta, rood en gifgroen. Kleur is een manier om sfeer en expressie neer te zetten; ontdek welke kleuren en kleurcombinaties jou bevallen door het experiment aan te gaan.

Wil je ook graag leren schilderen? Kijk hier of je binnenkort aan een cursus kunt beginnen.